Eupen barchien

Eupen barchien in Uffelte

Periode: Midden bronstijd, 1500 voor Chr.

Het Eupen Barchien, gelegen aan de Uffelter Kerkweg, mag zich verheugen op een interessante reputatie. Al meer dan een halve eeuw geleden stond het bij oude inwoners naast de bovengenoemde naam bekend als ‘Spoekbarchien’ of ‘Klöppersbarchien’. Het spookte er even erg als op de kerkhoven van Havelte en Uffelte. Niemand waagde zich er ’s nachts: ‘er branden lochies’.

En Uffelters hadden het gezegde: “As ’t règn’t en de zunne schient, dan bakt de heks’npannekoeke’n op ’t Klöppersbarchien”.

Kwadrantenmethode Van Giffen

Dit was voor de uit Havelte afkomstige jonge archeoloog Harm Tjalling Waterbolk geen beletsel om samen met zijn maatje Willem Glasbergen de schop in de grond te zetten. In de maand juni van 1946 werd de heuvel geheel open gegraven volgens de kwadranten methode van hun leermeester prof. A.E. van Giffen. Met deze methode wordt telkens een kwart van de heuvel laag voor laag weggegraven en blijft een smalle verticale doorsnede tussen de sectoren staan. In de bodemverkleuringen op deze profielen is de heuvelopbouw af te lezen.

Midden-Bronstijd

De grafheuvel is in de Midden-Bronstijd opgeworpen. Oorspronkelijk voor 2 overledenen die centraal in de heuvel, op hun rug liggend, op het bodem niveau zijn neergelegd. Bij opgraving waren alleen de lijksilhouetten nog zichtbaar, afgetekend in de bodem. Bij één van de twee lag aan de linkerschouder een sterk geoxideerde bronzen kokerbijl. Bijzonder hierbij is dat de koperzouten (brons is een legering van koper en tin) hebben voorkomen dat alle organische resten zijn verteerd. Er zat nog een deel van de eikenhouten steel in het kokergat. Bovendien is een deel van de leren foedraal bewaard gebleven, versierd met een stukje berkenbast.

Een bronzen kokerbeitel

Met behulp van dit organische materiaal was het in 2001 mogelijk een C-14 datering te doen. Die toonde aan dat de beitel rond 1400 voor Chr. van een eiken handvat is voorzien. Een bronzen kokerbeitel is zeldzaam in Nederland. Kokerbeitels worden merendeels aangetroffen in Noord-Duitsland en Denemarken. De bronzen bijlen die in Nederland in bronstijdgraven worden aangetroffen zijn, op een enkele uitzondering na, vaak op andere plaatsen gemaakt. Ze komen soms van ver. Het bezit ervan gaf mogelijk aanzien. Dat zou kunnen verklaren dat de kokerbijl als grafgift werd meegegeven.

Rijke bronstechnologie

De opgravingsplattegrond laat zien dat later nog vijf personen werd bijgezet. Dat gebeurde aan de voet van de heuvel in een gedolven schachtgraf. Drie van hen werden in een eiken boomkist – de uitgeholde helft van een boomstam – begraven. De heuvelrand is met veldkeien versterkten meerdere malen vergroot en opgehoogd. Als grafgift kwamen alleen nog enkele stukjes van een bronzen speld tevoorschijn.
Contact met mensen uit gebieden met een rijke brons technologie is mogelijk van invloed geweest op de bronsgieters rond het Eupen Barchien.

Het museum is open vanaf het paasweekend t/m de herfstvakantie. Plus de kerst- en voorjaarsvakantie. In de kerstvakantie is het museum gesloten op 25, 26 en 31 december en op 1 januari.